Detalji predmeta

• Stanje Kolekcionarski primerak

Medaljon Viking na ogrlici
Većina ljudi zamišlja Vikinge kao izuzetno mišićave ratnike sa šljemovima koji imaju rogove, kao brutalne divljake koji su samo pljačkali i ratovali, kao prljavu hordu koja je došla sa sjevera i opustošila sve što je našla ispred sebe. No, većina mitova o Vikinzima koji su popularni i danas nastala je kroz Katoličku propagandu, nakon što su Vikinzi spalili i opljačkali britanske crkve.

Sve do vladavine Viktorije, kraljice Velike Britanije, Vikinzi su se prikazivali kao nasilan i barbarski narod. Tokom 19. i 20. stoljeća, percepcija se promijenila do tačke gdje su se Vikinzi doživljavali kao pleme divljaka sa rogatim kacigama, bez imalo kulture, prljavi neljudi, nepobijedivi ratnici… Ipak, danas imamo mnogo više uvida u njihov život, te uz brojne istorijske zapise i arheološke dokaze imamo priliku da pogledamo iza paravana propagande, te saznamo mnogo više o Vikinškom dobu, periodu evropske, odnosno skandinavske istorije koji je trajao od 8. pa sve do 11. stoljeća.

Dok su neki Vikinzi bili vođeni želojom za bogatstvom, većina je ipak tražila mirnije ekonomske odnose sa okolnim narodima. I nikada nisu nosili šljemove sa rogovima.

Engleski srednjovjekovni kralj Henry IV naredio je svojim vitezovima da se okupaju barem jednom u životu. Isti ti Englezi su tvrdili da su Vikinzi prljavi barbari.

No, činjenica je da su Vikinzi zapravo održavali ličnu higijenu na zavidnom nivou, te da su bili jedni od najčišćih, ako ne i najčišći, narodi u odnosu na svoje evropske suvremenike. Možda danas zvuči smiješno, ali Vikinzi su se kupali najmanje jednom sedmično – što je za taj period bilo čak i previše.

Arheološke iskopine su otkrile da su Vikinzi koristili i pincete, britvice, češljeve i štapiće za uši, napravljene od životinjskih kostiju i rogova. Pored redovnog sedmičnog kupanja, ovi prljavi neljudi, kako su ih tada zvali, često su posjećivali prirodne termalne izvore u kojima su se dodatno kupali. I da – ratnici su uvijek oblačili čistu odjeću tokom svojih krvavih pohoda.

U periodu Vikinškog doba, žene u Evropi su bile, blago rečeno, potlačene. U desetom stoljeću, za samo nekoliko žena se moglo reći da posjeduju moć, ali i one su je stekle putem svojih očeva, muževa, sinova i unuka. Ženska vrijednost kraljevske porodice bila je jednostavna: one služe za rađanje nasljednika, te kao pijuni za sklapanje novih alijansi.

No, Vikinzi su se prema ženama odnosili sasvim drugačije u odnosu na ostatak srednovjekovne Evrope. Tehnički, termin Viking se odnosi na muškarca, no to ne znače da i žene nisu učestvovale u pljačkama i zauzimanjiima i naseljavanjima novih teritorija.

Žene su mogle biti i bile su dio vikinških osvajanja, a postoje dokazi da su tokom pljački skandinavske žene putovale svijetom zajedno sa muškarcima, te obišle gotovo sve dijelove svijeta Vikinga, od Rusije na istoku do Newfoundlanda na zapadu.

“Da bi pretpostaviti da su muškarci bili rangirani iznad žena je uvođenje moderne vrijednosti na prošlost, što bi bilo pogrešno”, pojašnava Marianne Moen koja proučava status žena Vikinškog doba.

Kada su njihovi muževi bili odsutni ili mrtvi, žene su imale potpunu kontrolu nad imovinom, a čak postoje dokazi o tome da su vikinške žene mogle živjeti i potpuno samostalno baveći se trgovinom (opet, nezamislivo u ostatku srednjovjekovne Evrope). Nakon smrti muža, cijelo imanje bi prešlo u vlasništvo supruge, a mnoge od njih su na osnovu ovoga postale jako utjecajne u društvu.

Pored svih prava koje su uživale, žene su tada mogle bez ikakvih problema i posljedica zatražiti razvod braka, a postoje i istorijski dokazi o tome da su žene ponekad prijetile neaktivnim muževima razvodom, a sam razvod bi uvijek, financijski gledano, završio u korist žene.
Ako postavite pitanje ‘Ko je otkrio Ameriku?’ većina ljudi će instantno odgovoriti ‘Kolumbo’. No, ovaj odgovor ne može biti dalji od istine. Nažalost, u učionicama diljem svijeta se i dalje uči da je Kristofer Kolumbo 1492. godine otkrio Ameriku. Godina je tačna, ali većina ostalih činjenica nije.

Sam pojam ‘Otkrivanje Amerike’ je sumnjiv, jer arheološki dokazi jasno govore o tome da je Sjeverna Amerika bila nastanjena ljudima već 20.000 godina, a kolumbovo putovanje je bio samo prvi korak na putu prema naseljavanju Evropljana na ovaj kontinent.

Drevne civilizacije, poput Egipćana i Feničana su imale dovoljno dobre brodove da dođu do Amerike, iako postoji jako malo upitnih dokaza da su se ikada iskrcali na američko tlo, ali zato postoji više dokaza o rimskim galijama koje su bez ikakvih problema mogle preploviti Atlantik. Brodovi Rimskog carstva su bili veliki kao borbeni brodovi iz 18. stoljeća. Unatoč činjenici da su sigurno mogli tamo stići, postoji nekoliko jako oskudnih dokaza da su Rimljani zapravo bili u Americi (oko 200-te godine). Novije teorije koje još uvijek izazivaju mnoštvo polemika kažu da su Kinezi stigli u Ameriku prije Kolumba, tačnije 1421. godine, iako i za ovo postoji jako malo fizičkih dokaza.

No, dokazi da su Vikinzi bili u Americi su neosporni, a njih dodatno podupiru tvrdnje iz skandinavskih saga. Prema Sagi Grenlanđana, do prvog je otkrića došlo sasvim slučajno kada je trgovac krenuo na put prema Islandu 896. godine, izgubio se na moru zbog magle i jakih vjetrova, te završio nadomak kopna prekrivenog šumama. On se ovdje nije iskrcao, već je uspješno pronašao put kući. Kasnije, 1000. godine, nakon što je njegova priča nadahnula Leifa Erikssona, on je kupio brod i krenuo u istraživanje nepoznatog. Ako je ostatak legende tačan, Leif se sa posadom iskrao na kopno današnje Kanade.

A postoje brojni fizički dokazi koji ovo potvrđuju. U 20. stoljeću, arheolozi su otkrili čitavo vikinško naselje na Newfoundlandu, velikom ostrvu u Kanadi. Na sjevernom dijelu otoka, poznatom kao L’Anse aux Meadows, pronađeni su dokazi koji savršeno odgovaraju Leifovom putovanju opisanom u Sagi Grenlanđana.

Otprilike 7 godina nakon Leif Erikssonovog putovanja, novi odvažni istraživač, Thorfinn, je krenuo istim putem te uspješno stigao do Newfoundlanda (a možda i dalje). Snorri, sin Thorfinna i njegove supruge Gudrid, se smatra prvom evropskom bebom rođenom u Sjevernoj Americi. Oko tri godine nakon što su stigli u Ameriku, Thorfinn, zajedno sa svojom porodicom i posadom napušta svoje sjevernoameričko naselje, najvjerovatnije nakon što su ih napali lokalni stanovnici, koje su Vikinzi zvali ‘bijednim ljudima’. Nakon što su otplovili do Grenlanda, a zatim do Norveške, Thorfinn se sa svojom porodicom skrasio na Islandu.

Vjeruje se da Vikinzi nikada nisu trajno nastanili Ameriku upravo zbog jakog otpora Skraelinga, odnosno domorodačkih Indijanaca.