Detalji predmeta

• Stanje Polovno

Soneti sa sela
Slobodan Zubanović(autor)

Izdavač: Zavod za udžbenike - Beograd

Knjiga Soneti sa sela Slobodana Zubanovića glas je pune lirske zrelosti i sabranosti, u kojem pesnik vrhuni svoj lični ton ali se i saglašava sa poetičkim precima i savremenicima. Kada se liričar koga će svaki tumač prvo počastiti oznakom urbanog pesnika pojavi sa knjigom soneta, pa još „sa sela“, onda to znači, što pevaše Crnjanski, „jedan stepen više“. Velikog lirskog melanholika često se dosećamo čitajući Zubanovićeve stišane i na svaki način odmerene stihove, u kojima je negdašnja sveprisutna ironija uveliko ustupila mesto elegičnim notama. Zapravo, obe su lirske intona

cije u ovoj pažljivo komponovanoj zbirci prisutne u sadejstvu, što produbljuje ukupan autorski učinak. Dodir sa elementarnim, prisni pejzaž i ritam, kao protivteža gradskom, čini pozorje za suštije iskustvene uvide i intimna sumiranja.

Prikaži manje

Ostali naslovi koji sadrže ključne reči: Domaća poezija
Ostali naslovi iz oblasti: Poezija

2009; ćirilica; 20 cm; 90 str.; 978-86-17-16467-4;
748 din

Tražite polovan / korišćen primerak?

Imate ovu knjigu i želite da je prodate?


Biografija
Intervju
Prikaz
Slobodan Zubanović
Slobodan-Zubanovic
Slobodan Zubanović je rođen 16. marta 1947. u Beogradu. Radio je na poslovima urednika za poeziju, sekretara i operativnog urednika lista „Književne novine" (1982-2001). Bio je glavni urednik časopisa za poeziju i teoriju poezije „Poezija" (1996-2002) i glavni urednik „Književnog magazina", mesečnika Srpskog književnog društva (od 2001. do 2010. godine), čiji je jedan od osnivača 2000. godine. Primljen je u Udruženje književnika Srbije 1976, član je Srpskog književnog društva od 2001. godine, i Srpskog PEN centra. Dobitnik je „Zmajeve nagrade" (2009), nagrade „Desanka Maksimović" za pesničko delo i doprinos srpskoj poeziji (2007), „Disove nagrade", za sve-ukupno pesničko delo (2005), kao i nagrada za poeziju „Vasko Popa" (1998), „Milan Rakić" (1986), „Isidora Sekulić" (1983), „Nolitove nagrade" (1995), i posebnog priznanja za vrhunski doprinos nacionalnoj kulturi Republike Srbije (2010). Pesme Slobodana Zubanovića prevoćene su na engleski, ruski, francuski, italijanski, poljski, rumunski, beloruski, kineski, švedski, slovenački i makedonski jezik, a o njegovoj poeziji izdato je nekoliko zbornika.

19.02.10 Polja
Pisma Horaciju
Soneti sa sela, Slobodan Zubanović
Pretprošlogodišnjem izboru iz Zubanovićevog pesništva, objavljenom pod naslovom Kad budem imao 64 godine, treba odmah pridodati i celokupnu knjigu Soneti sa sela. Bez obzira na kritičarske izbore i nagrade koje su mu dodeljene do sada, može se sa punom odgovornošću reći da Zubanovićeva nova knjiga predstavlja njegov najveći poetski do-met. Nekakav opšti kritičarski uvid o Zubanovićevom pesništvu mogao bi da se svede na primedbu o ironično-melanholičnom čitanju i promišljanju svakodnevice. Ma koliko ovakav komentar zvučao prividno besmisleno-ograničavajuće, u njega ipak može da stane osnovno usmerenje ove poezije. Nije reč samo o pojedinim knjigama, već je reč o najvećem broju pojedinačnih pesama ovog pesnika, sa mestimičnim, srazmerno retkim iskliznućima u istoriju, ponekad opštu ili nacionalnu, ali mnogo češće intimnu, onu zasnovanu na biogra?ji. Nedavno izrečena primedba Gojka Božovića o „hermetičnoj intimizaciji pesničkog jezika“, kao opštoj odlici naše savremene poezije, mogla bi se, sa dobrim razlozima pripisati i poeziji Slobodana Zubanovića. Međutim, ovde treba biti nešto precizniji. Božovićeva ocena, i pored nesumnjivog opštijeg značaja, utemeljena je prevashodno na čitanju i tu-ma čenju nove i najnovije poezije. Ona zapravo nema negativan vrednosni predznak, to je konstatacija koja zahteva da se prema njoj svako pojedinačno odredi po sopstvenom sudu i ukusu. Nešto drugo u vezi sa ovim je, međutim, još interesantnije.
U trenutku kada se Zubanovićeva generacija pojavljuje na srpskoj pesničkoj sceni ovakvo tematsko usmerenje imalo je sasvim drugačiju speci?čnu težinu. Kada se danas pome-nu imena Novice Tadića, Duška Novakovića, Raše Livade ili samog Zubanovića, ona se sva podrazumevaju, a njihova poezija ubraja se u klasičnu, među najznačajnije u posleratnom srpskom pesništvu. Pri ovakvim podrazumevajućim kvali?kacijama gubi se iz vida činjeni-ca da nijedna poezija, niti njen značaj ne padaju s neba, kao nešto poklonjeno, već se svaki pojedinačni status stiče i zaslužuje, putevima koji nisu jednostavni i zacrtani, još manje svakom otvoreni. Tako su pesnički modeli, koje sredinom sedamdesetih godina navedena četvorica pesnika uvode u srpsku poeziju, sa svojom uronjenošću u svakodnevicu, intimnim mitologijama i autoreferencijalnošću, urbanim predznakom, otvarali bitno nove poetske prostore. Strogo kontrolisana uljuđenost sedamdesetih godina, koja se često navodi kao nekakav civilizacijski vrhunac ovih prostora, u književnosti, pored raznih pojedinačnih uspeha, donosi rivajval ruralnih i plemensko-istorijskih tema i svetonazora, ako se od njih ikad i odlazilo, pa tako ovi napori i otpori, mada ne tako beskompromisni kao novosadska neoavangarda toga doba, dobijaju na značaju budući da ostaju unutar onoga što bi se moglo nazvati klasični pesnički model.
Nasuprot većini pesnika, koja otvara srce ili dušu, Zubanović je srpskoj poeziji otvorio – Kupatilo – i pokazao nove intimne prostore i mitologije. Istovremeno, preko ove naglašenije (pseudo)intimizacije poetskog prostora, subverzivno se tretirala i socijalistička stvarnost uoči donošenja Ustava 1974. godine. U trima knjigama iz osamdesetih godina, koje su u kratkom naletu usledile nakon duge pauze, Zubanović se malo više otvorio prema dru-štveno-istorijskoj stvarnosti, beležeći male i neznatnije prizore sa gradskih ulica, neprimetne metamorfoze i deformacije urbanog prostora i njegovih stanovnika, jednako kao i one sopstvene.
Na osnovu ovih nekoliko knjiga mogao se utvrditi Zubanovićev pesnički postupak. Osnovno tematsko jezgro pesme formira se oko određenog prizora iz svakodnevice, gotovo neobavezno, kao kod dobrih novinara, ili oko neke emotivne nedoumice, egzistencijalnog uvida, društvene nepravilnosti. Potom ne sledi produbljivanje osnovnog motiva i njegovo uzdizanje na ravan simbolički-univerzalnog iskaza, naprotiv, oko njega se nižu grupe drugih, okolnih, bliskih motiva, sa sentencama opštijeg zamaha, koje samo dodatno distanciraju motive jedne od drugih. Pesma se tako raslojava, rastače u blage, talasave celine. To se može videti i na formalnom nivou. Mada većinom napisane u vezanom stihu i, u stvari, u strogoj pesničkoj formi, Zubanovićeve pesme retko čuvaju taj utisak čvrstoće. Brojna opko-račenja, ne preterano često podudaranje sintaksičkog i stihovnog niza, odsustvo rima na pojedinim mestima, sve to stvara utisak rasplinutog govora i sveta, koji izmiče i subjektu ove poezije i onima koji je čitaju. Najveći semantički naboj ima kraj pesme, gde se iskustvo sabira u univerzalni iskaz, ali taj iskaz, kao mali prelom, neretko provučen kroz ironijsku prizmu, na izvestan način deluje subverzivno u odnosu na telo pesme. Druga mogućnost završnice nije ništa manje subverzivna. Ukoliko je osnovni ton pesme ironičan, završni uvid je po pravilu izrazito melanholičan. Kao primer se može uzeti pesma „Pijenje vode“ iz knjige Domaći duh. Pored naslova i teme, koji deluju sasvim nepesnički nasuprot, recimo, tada aktuelnim Simovićevim pesmama iz ciklusa/zbirke Um za morem, subjekt Zubanovi-ćeve pesme svedoči o nesvakidašnjim naporima koje preduzima u intimnom, prividno mirnom prostoru: „Svet – menjam – dabome/ Promene se ne događaju mirno:// U kuhinji – (kao – iz daljina – voz),/ Prepun lonac zasviro je himnu“. I potom, neočekivani, pa ipak ne dramatični preokret: od poigravanja sa svetsko-istorijskim zadatostima, koje su uvek sudbinske i zahtevaju da im se pojedinac maksimalno posveti, dolazi se do potpuno subjektivnog, sudbinskog ogledala: „Ne – nije nikom do sna – stalo./ Na noge stajem. Da bih –// U čaši jutarnjoj – u staklu, sreo/ Svoj dan, i mrak, u sebi“. Ova pesma je ne samo reprezentativna, nego i jedna od najuspelijih u celokupnom Zubanovićevom opusu.
Kada se na ovu Zubanovićevu poeziju pogleda sa distance od par decenija, činjenica je da jedan deo tih pesama nema više ironično-subverzivnu oštricu koju su imale u trenutku pojavljivanja. One bi mogle da budu ponovo interesantne i čitane iz perspektive (naj)no-vije poezije, koja tematsku i svaku drugu decentriranost iznova uvodi kao svoj gradivni princip.
U dve zbirke iz devedesetih godina, primetna je veća motivska usredsređenost i, u skladu s tim, promišljanje namesto posmatranja. Kao potvrda ovog preokreta, mada ne-očekivano, može se uzeti ciklus „Likovi pesnika“ iz knjige Strategija lirike. Subjekt se ovde javlja iz glasa i duha svojih prijatelja-pesnika; na samoj ivici parodije, ove pesme se uobli-čavaju oko tog duha, ostajući u njemu, a ne uspostavljaju, što je za savremenu poeziju ka-rakterističnije, klasični intertekstualni odnos.
U Sonetima sa sela, Zubanovićev izraz postaje još svedeniji i precizniji. Situacija koja uokviruje ovu pesničku knjigu (nasuprot zbirkama pesama, koje je Zubanović do sada pi-sao), jeste horacijevska ili puškinovska (potonjeg pesnika subjekt i zaziva u uvodnoj pesmi), da kle, situacija koja podrazumeva povratak iz civilizacije grada na selo. Sanjarije i uspomene usamljenog šetača već se u toj pesmi, „Tri dana na selu“, navode kao osnovna tema: „Bio sam na ti sa uspomenama./ Čeprkao po njima, prebiro./ Ništa ne nađoh naročito/ novo, što dotad nisam diro.// Šetao sam po navici, dugo./ Ko nekada, dečak kad sam bio,/ bežeći ši nama, prugom,/ od seoskog groblja daleko“. Ova pesma, kao i završna, sastavljena je od četiri katrena, dok čitava knjiga dosledno sprovodi sonetnu formu. Svaki od tri ciklusa, „Dođosmo nekada“, „Reč mi je izmakla“ i „Popadale žute kruške“, sastavljen je od četiri manje celine/podciklusa od po 4+4+3+3 pesama. Tako se sonetna forma poštuje i unutar samih ciklusa, ali i na nivou knjige, pošto sama knjiga ima 1