Detalji predmeta

• Stanje Polovno

Dobro očuvano, tvrd povez, omot, istorija muzike, opere, pregled, priručnik, svetske muzike i opere
das grosse handbuch der oper, opera priručnik,
tags
Pevačke uloge se u operi razvrstavaju po rasponu i boji glasa.

Muški glasovi mogu biti (od najvišeg ka najnižem):

kontratenor (it. contratenore),
tenor (it. tenore),
bariton (it. baritono),
bas-bariton (it. baritono basso) i
bas (it. basso).
Ženski glasovi su:

sopran (it. soprano),
mecosopran (it. mezzo[-]soprano) i
alt (it. alto), koji se nekada nazivao i kontralt (it. contralto).
Svaki od ovih glasova ima i podvrste (na primer, kod soprana to su

lirski sopran,
dramski sopran,
koloraturni sopran,
spinto sopran, i kao posebna vrsta,
vagnerijanski sopran).
Za detaljniji pregled fahova vidi Glasovni fahovi.
Napomena - većina muzičkih primera iz opera je navedeno prema Opera kalauz - Kertész Iván – Fiesta-Saxsum 1997.
Savremeni, nedavni, i modernistički trendovi

Opera je oblik pozorišta u kojem se drama prenosi u celini ili uglavnom kroz muziku i pevanje.[1] Opera se pojavila u Italiji oko 1600-e godine i uglavnom je povezana sa zapadnom klasičnom muzičkom tradicijom. Opera koristi mnoge od elemenata govornog pozorišta kao što su scenografija, kostimi i gluma. Međutim, uopšteno gledajući opera se razlikuje od drugih oblika dramatizacije po važnosti pesme i konvencija pevačke tehnike. Uz pevača su u pratnji muzički ansambl u rasponu od malog instrumentalnog ansambla do punog simfonijskog orkestra. Opera može imati ples, a ovo je posebno istinito kod francuske opere za veliki deo njene istorije.[2]


Opera Garnije u Parizu, jedna je od najpoznatijih operskih kuća u svetu.

Boljšoj teatar

Teatar ala Skala u Milanu je jedna od najpoznatijih opera na svetu.

Zgrada Sidnejske opere je jedna od najprepoznatljivijih operskih zgrada na svetu.
Tradicionalna opera ima tri vrste pevanja: recitativ,[3] deklamaciju i ariju, tj. otpevanu solo deonicu. Kratka pevna deonica naziva se i arioso. Sve vrste pevanja prate muzički instrumenti.

Pevači i njihove uloge razvrstavaju se prema rasponu glasa. Muški glasovu mogu biti bas, bas-bariton, bariton, tenor i kontratenor. Ženski glasovi mogu biti alt, mecosopran i sopran. Svaka od tih vrsta ima podvrste. (Na primer, podvrste soprana: lirski sopran, koloraturni sopran, spinto sopran, dramski sopran.) Te podvrste pomažu da pevač dobije uloge koje najbolje odgovaraju boji i kvalitetu njegovog glasa.

O relativnom značaju reči i muzike u operi se raspravlja još od 17. veka. Vizuelne umetnosti kao što je slikarstvo koriste se kako bi stvorio scenski spektakl, koji se smatra važnim delom izvođenja. Osim toga, u operi se često koristi ples. Zbog svega toga je slavni operski kompozitor Rihard Vagner dodelio operi znamenitu titulu Gesamtkunstwerk, što bi se moglo prevesti kao „zbirno umetničko delo“.

Sadržaj
Pozadina opere
Uredi
Istovremeno postoje umetnički oblici iz drugih delova sveta, a mnogi od njih su drevnog porekla, i takođe se ponekad nazivaju opere. Obično idu uz pridev koji označava regije (na primer, kineska opera). Ove nezavisne tradicije nisu proizvod zapadne opere, ali su veoma različit oblik muzičkog pozorišta. Opera isto tako nije jedini oblik zapadnog muzičkog pozorišta u antičkom svetu. U grčkoj drami se koristi pevanje i instrumentalna pratnja, a u modernim vremenima, pojavljuju se drugi muzički oblici.[2]

Operska terminologija
Uredi
Reči u operi su poznate kao libreto (doslovno „mala knjiga“). Neki kompozitori, posebno Rihard Vagner, napisali su svoja libreta, drugi su radili u tesnoj saradnji sa svojim libretistima, npr. Mocart s Lorencom da Ponteom. Tradicionalna opera se sastoji od dva načina pevanja: recitativa, prelaza tokom razvijanja radnje u operi, često pevani u nemelodijskom stilu karakterističnim za operu, i arija u kojoj likovi izražavaju svoje emocije u višeslojnom melodijskom stilu. Dueti, trija i druge vrste ansambla se često javljaju, a refreni se koriste za komentar na akciju. U nekim oblicima opere, kao što su singspiel, komična opera, operete, i poluopera, u recitativima je uglavnom zamenjen govornim dijalogom. Melodični ili polumelodijski odlomci se javljaju usred ili umesto recitacije, a takođe se nazivaju „arioso“. Tokom baroknog i klasičnog razdoblja recitativi se mogu pojaviti u dva osnovna oblika: secco (suvi) recitativ, u pratnji samo „kontinua“, koja je često bila ne više od čembala ili „accompagnato“ (takođe poznat kao stromentato) u kojem orkestar pruža pratnju. Od 19. veka muzička pratnja accompagnato se mnogo više koristi, a orkestar ima mnogo veću ulogu. Rihard Vagner je izvršio revoluciju u operi ukidanjem gotovo svih razlika između arija i recitacije u potrazi za onim što je on nazvao „beskrajne melodije“. Kasniji kompozitori slede Vagnerov primer, iako su neki poput Stravinskog u svom The Rake's Progress nadjačali silazni trend.[2][4]

Istorija
Uredi
Nastanak opere
Uredi

Klaudio Monteverdi, kompozitor opere „Orfej“
Reč opera je skraćeni oblik italijanskog izraza opera in musica (muzičko delo), čime se želi opisati opera kao zbir muzičkih dela: solo pevanja, horskog pevanja, kao i igre u jednom delu.[5] Prvo delo koje se smatra operom u današnjem smislu je opera Dafne (Daphne) italijanskog kompozitora Jakopa Perija iz 1597. godine, a tekst za tu operu je obnovio Otavio Rinučini. Napisana je za elitni krug firentinskih humanističkih umetnika koji su se okupljali u prostorijama "Camerata". Namera je bila da se operom Dafne oživi klasična grčka tragedija, kao deo celokupnog buđenja antičkih vrednosti u periodu renesanse. Sledeća Perijeva opera Euridika (Euridice) iz 1600. godine je najstarija sačuvana operska partitura.

Izgovoren ili deklamiran dijalog uz svirku orkestra, što se u operi zove rečitativ, jeste temeljna osobina melodrame u njenom izvornom smislu. Najpoznatiji primer takve muzike je Mendelsonova muzika za San letnje noći. Nevidljivi orkestar koji je u melodrami 19. veka naglašavao dramsku radnju danas se može prepoznati u filmskoj muzici. Filmski spektakli s ozbiljnom muzikom direktno nasleđuju tradiciju melodrame, a njihovi specijalni efekti mogu se smatrati naslednicima i konkurentima oblika velike opere.

Među ranim elementima iz 16. veka, koji se još nisu složili u prepoznatljivu operu, treba spomenuti dvorsku paradu zvanu maska. Novi elementi maske mogu se videti u drami Oluja Vilijama Šekspira (oko 1611. godine). Muzičko-dramski elementi mogu se videti i u madrigalima iz 16. veka, koji su se ulančavali kako bi se postigla dramska radnja.

Ako se osvrnemo na još starija razdoblja, videćemo da se muzika koristila već u srednjovekovnim misterijaima. Sačuvalo se jedno muzičko delo koje je starije od Dafne, Filoteja, koje je na verski tekst komponovao sveštenik po imenu Silberman. Osim toga, muzika Hildegarde iz Bingena izvodila se na sceni u dramskom obliku.

Barokna opera
Uredi

Georg Fridrih Hendl. Njegova najpoznatija opera je "Julije Cezar“
Opera se ubrzo proširila izvan okvira dvorske publike. Oko 1637. godine u Veneciji se pojavila ideja „operne sezone“ (unutar karnevala), gde su se opere izvodile javno uz naplatu ulaznica. Istaknuti operni kompozitori 17. veka su Frančesko Kavali i Klaudio Monteverdi, čiji je Orfej (1607) najstarija opera koja se još uvek izvodi. Monteverdijevo kasnije delo Odisejev povratak (1640) takođe se smatra vrlo važnom ranom operom. U Veneciji se razvija vokalna deonica arije. Dalje se opera proširila na Rim, gde je scenografija i kostimografija postala uverljivija, s obzirom se na to ranije nije preterano obaziralo. Dolazak opere u Napulj je dovelo do nastanka numera kao posebnih muzičkih celina u operi. Te rane barokne opere mešale su komediju s elementima tragike, što je smetalo profinjenijim duhovima, pa je tako pokrenuta prva u velikom nizu opernih reforma. Vođa reforme je bio pesnik Pjetro Metastasio, čija libreta su uvela oblik opera seria ("ozbiljna opera"), pun moraliziranja. Komedija je u baroknoj operi dobila svoju granu: opera bufa ("smešna opera"), koja se razvijala zasebno, a delimično se zasnivala na tradiciji Komedije del arte.


Volfgang Amadeus Mocart. Najpoznatiji je po operama „Don Đovani“ i „Čarobna frula“.
Italijanska je opera postavila standarde za barok. Italijanska libreta bila su standard, čak i za Nemca Hendla, koji je pisao za Engleze, ili Mocarta, koji je pisao u Beču krajem 18. veka.

Belkanto
Uredi
Pod bel kantom (ita., bel canto, lepo pevanje) podrazumevamo razvijeno, virtuozno pevanje koje je imalo ulogu da istakne sposobnosti i lepote ljudskog glasa i da izjednači jačinu glasa u svim registrima. Belkanto nastaje u Italiji i nakon nekog vremena je, zbog date slobode improvizovanja koju su imali pevači, deonica arije postala i previše razvijena i slobodna. Tada dolazi do nastanka velikog jaza između arije i rečitativa koji kasnije Francuzi "dovode u red" time što smanjuju virtuoznost arije a značajno rade na kvalitetu rečitativa.

Francuska opera
Uredi

Đuzepe Verdi. Poznat je po operi "Aida“
Nasuprot operama uvezenim iz Italije, razvila se zasebna francuska tradicija, gde se pevalo na francuskom. Zasnovao ju je jedan Italijan, Žan-Batist Lili, koji je osnovao francusku muzičku akademiju i vladao francuskom operom od 1672. godine nadalje. Lilijeve uvertire, tečni i uredni recitativi, plesna intermeca, divertismani i orkestralni pasaži između scena postavili su shemu koju je promenio tek Gluk gotovo sto godina kasnije. Tekst je bio jednako važan kao i muzika: komplikovane alegorije služile su za laskanje kralju, a završetak je gotovo uvek bio srećan. Opera je u Francuskoj zatim uključila i baletne delove, kao i razrađenu scensku mašineriju.


Žan-Batist Lili je poznat po operi "Persej“
Francuska barokna opera, koju je razradio Ramo, dobila je jednostavniji oblik zbog reforme koju je sproveo Kristof Vilibald Gluk (Alkestida i Orfej) krajem 1760. ih godina. Francuska je opera bila pod uticajem škole bel kanto, koju su zastupali Rosini i drugi Italijani.[6][7][8][9]

Opera bufa i opera comique