Detalji predmeta

• Stanje Polovno

Аутор - особа Васић, Јовица, 1961- = Vasić, Jovica, 1961-
Наслов Јелашница / Јовица Васић
Врста грађе књига
Језик српски
Година 1996
Издавање и производња Београд : Одбор Српске академије наука и уметности за проучавање села : Културно просветна заједница Републике Србије, 1996 (Ниш : Сириус)
Физички опис [IV], 191 стр. : илустр. ; 24 cm
Други аутори - особа Марковић, Петар, 1923-2010 (уредник)
Marković, Petar, 1923-2010 (уредник)
Збирка ǂБиблиотека ǂ"Хронике села" / Српска академија наука и уметности, Одбор за проучавање села ; 43
Садржај Садржи и: Битније карактеристике језика села Јелашнице / Оливера Димитријевић.
Напомене Тираж 500
Предговор / Петар Ј. Марковић: стр. [III-V]
Напомене: стр. 177-181
Библиографија: стр. 182-183.
Предметне одреднице Јелашница -- Монографија
УДК 908.949.711 Jelašnica

elašnica je naseljeno mesto u gradskoj opštini Niška Banja na području grada Niša u Nišavskom okrugu. Prema popisu iz 2002. bilo je 1695 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 1724 stanovnika).

Geografija
U blizini se nalazi specijalni rezervat prirode Jelašnička klisura.

Istorija

OŠ Đura Jakšić u Jelašnici
Na mestu Bara, nedaleko od Jelašnice, kod ušća Jelašničke reke (Studene) u Nišavu, otkriven je i delimično arheološki istražen višeslojni lokalitet koji obuhvata praistorijsko naselje iz starijeg i mlađeg gvozdenog doba, kao i rimsku vilu rustiku, iz antičkog doba.[1]

Prema turskom popisu nahije Niš iz 1516. godine, mesto je bilo jedno od 111 sela nahije i nosilo je isti naziv kao danas, a imalo je 62 kuće, 3 udovička domaćinstva, 15 samačka domaćinstva. Te godine je bilo Vlaško selo.[2]

Pre oslobođenja tu prave škole nije bilo. Samo bi opštinski pisar okupio decu u opštinskoj kući i učio ih čitanju i pisanju. Plaćali su ga roditelji posredno kroz opštinski prirez.[3]

U Jelašnici je radio rudnik mrkog uglja sa manjim prekidima tokom ratova od 1908. godine do 1968. godine. Za transport uglja korišćena je lokomotiva i voz uskog koleseka. Lokomotiva je popularno nazvana “Baba Milka” i posle zatvaranja nalazila se u parku Čair za igranje dece da bi se posle renoviranja našla na trgu Trg kralja Aleksandra Ujedinitelja u Nišu.[4]

Ovde se nalazi Crkva svetih apostola Petra i Pavla u Jelašnici.

Saobraćaj
Do Jelašnice se može doći prigradskim linijama 19 PAS Niš - Niška Banja - Jelašnica - Kunovica - Bancarevo, linijom 21 PAS Niš - Niška Banja - Jelašnica - Čukljenik - Donja Studena - Gornja Studena i linijom 21L PAS Niš - Niška Banja - Jelašnica.

Demografija
U naselju Jelašnica živi 1313 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 45,2 godina (45,0 kod muškaraca i 45,5 kod žena). U naselju ima 508 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,57.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Interesantno je da je posle zatvaranja rudnika "Jelašnica" došlo do naglog smanjenja broja stanovnika ali da se sredinom sedamdesetih broj stanovnika "ustalio". Od tada je smanjenje broja stanovnika mnogo manje nego u mnogim drugim selima Srbije. Uzroke treba tražiti u tome da se ranijih godina jedan broj stanovnika bavio vinogradarstvom (vinarstvom) a da sada veliki broj stanovnika radi u Nišu i Niškoj banji i putuje do posla i natrag. Ovome pogoduje blizina Niške Banje (nekoliko kilometara) i Niša (manje od dest kilometara do predgrađa. Zadnjih godina Jelašnica je sa svojom neposrednom okolinom postala svojevrsno "vikend naselje".

Spomenici kulture
Crkva Svetog Apostola Petra i Pavla - podignut je 1870. godine. U vreme izgradnje bio je na brdu iznad sela, dok je danas okružen naseljem. Na ploči desno od ulaza u hram stoji ploča sa natpisom: „Hram svetih Apostola Petra i Pavla podignut trudoljubljem seljana sela Jelašnice 1870. godine."
Spomenik borcima u Prvom svetskom ratu - u samom ulazu u selo, odmah uz glavni put, na brdašcu nalazi se spomenik posvećen borcima koje su živote dali u Prvom svetskom ratu (1912 - 1918 godine). Do samog spomenika, vodi betonska staza. Na samom spomeniku nalazi se mermerna ploča sa imenima i prezimenima osoba koje su živote dali tokom ovih borbi. Spomeniku je potrebna restauracija kako bi se sačuvao za naredne generacije.