Detalji predmeta

• Stanje Polovno

Аутор - особа Гончин, Милорад, 1930- = Gončin, Milorad, 1930-
Наслов Од Дрвара до слободе : Трећа крајишка пролетерска бригада / Милорад Гончин
Врста грађе књига
Језик српски
Година 1987
Издавање и производња Београд : Војноиздавачки и новински центар, 1987
Физички опис 340 стр. ; 19 цм
Збирка Записи о ратним бригадама ; 66
Напомене Библиографија: стр. 337.
COBISS.SR-ID 27377164
3. krajiška proleterska udarna brigada
3. krajiška udarna brigada
{{{opis_slike}}}

Segment NOV i PO Jugoslavije
Lokacija osnivanja Kamenica, kod Drvara
Jačina 1.000 boraca
Formacija četiri bataljona
Komandanti
Komandant Nikola Karanović, Vlado Bajić
Angažman
Bitke Bihaćka operacija
Operacija Vajs I
Operacija Vajs II
Bitka na Neretvi
Bitka na Sutjesci
Prva banjalučka operacija
Zimske operacije 1943/1944
Desant na Drvar
Prodor u Srbiju
Beogradska operacija
Sremski front
Završne operacije
Odlikovanja Orden narodnog heroja
Orden narodnog oslobođenja
Orden partizanske zvezde
Orden bratstva i jedinstva
Treća krajiška proleterska narodnooslobodilačka udarna brigada formirana je 22. avgusta 1942. godine u selu Kamenici kod Drvara, od Drvarskog i Petrovačkog bataljona Petog krajiškog partizanskog odreda. Krajem oktobra u sastav brigade je ušao i samostalni bataljon Zdravko Čelar, posle čega je brigada preformisana u četiri bataljona sa oko 1.000 boraca.

Prvi komandant brigade bio je Nikola Karanović, narodni heroj, a politički komesar Simo Tadić. Do 14. novembra 1942. godine brigada je bila pod komandom Operativnog štaba za Bosansku krajinu, a potom do kraja rata se nalazila u sastavu Prve proleterske divizije.

Za svoje zasluge tokom borbi protiv neprijatelja Treća krajiška brigada je 13. septembra 1943. godine proglašena proleterskom. A od Štaba Prvog proleterskog korpusa za postignute borbene uspehe dobila je naziv „uzor-brigada“. Tokom Narodnooslobodilačkog rata pohvaljivana je pet puta od Vrhovnog komandanta NOV i POJ Josipa Broza Tita, a više puta od drugih štabova. Odlikovana je Ordenom narodnog oslobođenja Ordenom partizanske zvezde i Ordenom bratstva i jedinstva, a povodom petnaestogodišnjice bitke na Sutjesci, juna 1958. godine i Ordenom narodnog heroja.

Devet boraca Treće krajiške brigade proglašeno je za narodne heroje.


Sadržaj
1 Borbeni put Treće krajiške brigade
1.1 Bitka na Neretvi
1.2 Bitka na Sutjesci
1.3 Borbe u zapadnoj, centralnoj Bosni i Dalmaciji
1.4 Prodor u Srbiju
2 Narodni heroji i istaknuti borci Treće krajiške brigade
3 Literatura
4 Izvori
5 Vanjske veze
Borbeni put Treće krajiške brigade

Drug Tito vrši smotru jednog bataljona 3. krajiške brigade posle oslobođenja Bihaća 1942. godine.
Početkom juna 1941., u Bosanskom Petrovcu su hrabri ustanici iz Krnjeuše zaplenili nemački top, i ta mala pobeda petrovačkih partizana se odvila pre zvaničnog početka ustanka, na šta su borci bili veoma ponosni. U zoru 27. jula 1941. otpočeo je napad na Drvar, i to je bio prvi zvanični ustanički okršaj u Bosni i Hercegovini, gde su Drvarčani, borci prve čete, slomili otpor ustaša. Nakon toga usledile su mnogobrojne akcije partizanskih odreda na području Drvara, Bosanskog Petrovca i Vakufa, pri čemu su napadane neprijateljske jedinic: nemačke i italijanske vojske, domobrana i ustaša. Zbog velikog odziva ustanika, došlo je vreme da se od odreda formiraju brigade. Brigada je osnovana 22. avgusta 1942. godine, u Kamenici kod Drvara. Sastojala se prvo iz tri bataljona: Drvarskog, Petrovačkog i samostalnog bataljona „ Zdravko Čelar“, da bi nedugo zatim od delova ovih nastao i četvrti bataljon. Brigada je u septembru 1942. godine zauzela Cazin i četrnaest sela u njegovoj okolini. Od 2. do 4. novembra učestvovala je u Bihaćkoj operaciji i oslobođenju ovog grada. Do kraja novembra delovala je na planini Manjači, oko Ključa, Vrpolja i Sanskog Mosta. Od pristizanja u sastav Prve proleterske divizije, 14. novembra, pa sve do kraja 1942. godine učestvovala je u uništenju četničkog uporišta Čađavica i u oslobođenju Jajca, pa u borbama oko Kotor Varoši i Teslića. Zajedno s Prvom proleterskom udarnom brigadom, 1/2. januara 1943. godine zauzela je Teslić, koji je branilo više od 2.000 vojnika. Od tada do početka bitke na Neretvi delovala je u gornjem toku reke Vrbasa. Od 1943. godine pridružuje se brigadi veliki broj boraca italijanske nacionalnosti, prebeglih iz Musolinijeve vojske. Pokazali su se kao odlični borci, i sprijateljili su se sa svojim dojučerašnjim neprijateljima - partizanima. Od ovih dobrovoljaca formiran je poseban odred Mateoti, formiran 5. decembra 1943. godine, u sklopu Treće krajiške brigade.

Bitka na Neretvi
Glavni članak: Bitka na Neretvi
U vreme bitke na Neretvi, od sredine februara 1943. godine, vodila je višednevne žestoke obrambene borbe na pravcu Bugojno-Gornji Vakuf. Učestvovala je s Četvrtom proleterskom crnogorskom udarnom brigadom u borbi na Vilića Guvnu, 2. marta 1943. godine. U protivudaru Glavne operativne grupe Vrhovnog štaba NOV i POJ, kod Gornjeg Vakufa, od 3. do 5. marta vodila je žestoke borbe sa snagama 717. i 718. nemačke divizije. Dvadeset pet dana zatvarala je pravac Bugojno-Prozor i Kupres-Ravno-Prozor. Bila je jedna od glavnih zaštitnica povlačenja ranjenika na pravcu Glavatičevo, Bjelinići i Kalinovik. Od 31. marta do 19. aprila 1943. godine bila je angažovana u žestokim borbama u bici na Drini (Čelebić, Ifsar). Narednih tridesetak dana učestvovala je u razbijanju četničkih i italijanskih snaga u Sandžaku, Šahovićima, Bijelom Polju i Mojkovcu.

Bitka na Sutjesci
Glavni članak: Bitka na Sutjesci
U vreme bitke na Sutjesci do 20. maja 1943. godine vodila je borbu s Prvom brdskom nemačkom divizijom na širem sektoru Bijelog Polja i Mojkovca. Kada su snage 118. nemačke divizije i Sedme ustaško-domobranske brigade ostvarile dubok prodor od Foče prema Čelebiću i ugrozile Centralnu bolnicu. Vrhovni štab NOV i POJ je na ovaj sektor prebacio grupu brigada, među kojima i Treću krajišku. S Drinskom operativnom grupom ove snage prvo su zadržale neprijatelja, a zatim u saradnji s Prvom i Drugom proleterskom udarnom brigadom potisnule ga prema Foči i do 26. maja pokušale da ostvare proboj obruča jugoistočno od Foče.

Treća Krajiška je opkolila pet grupa Nemaca i potpuno uništila četiri. Ubijeno je preko dve stotine Nemaca. Krajišnici su mrtve Nemce umetrili sve po osam na gomilu i tako ih ostavila. Neka se zna da ih je pobila slavna brigada iz Drvara.[1]

Posle ovih borbi, do 3. juna brigada je branila prelaze na Drini kod Šćepan-polja i Uzlupa, a zatim je angažovana u borbi između reka Sutjeske i Drine. U proboju na Zelengori prvo je podržala proboj Prve proleterske udarne brigade na Balinovcu, a potom je nastavila nastupanje prema komunikaciji Kalinovik-Foča. 14. juna 1943. godine probila se preko ovog puta i nastavila nastupanje prema istočnoj Bosni.

Narodni heroji i istaknuti borci Treće krajiške brigade

Jelka Bulajić i Dragica Kačar, žene borci 3. krajiške brigade.
Nikola Karanović, komandant brigade, narodni heroj
Vlado Bajić, komandant brigade, narodni heroj
Miladin Zorić Garača, komandir čete, narodni heroj
Milan Bosnić, komandant Štaba Trećeg bataljona „Zdravko Čelar“
Mirko Jević Mića, obaveštajni oficir i zamenik komesara Druge čete Trećeg bataljona
Milenko Stupar, komandant bataljona
Marko Jokić, komandir Prve čete, narodni heroj
Milan Kerkez Ujko, komandir Druge čete Trećeg bataljona
Branko Kecman, zamenik političkog komesara Prve čete
Đuran Kovačević, komandant Drugog bataljona, narodni heroj
Nikola Vojvodić, zamjenik komandanta Drugog bataljona, narodni heroj
Anđelko Rodić Buđoni
Nikola Stupar, zamenik komandira Druge čete Trećeg bataljona
Milan Ćup, politički komesar Četvrtog bataljona, narodni heroj
Dušan Babić - Bačkonja, komandir treće čete
Boro Kecman, član štaba drugog bataljona
Pepa Kačar, politički komesar druge čete
Mile Latinović, komadant petog bataljona, narodni heroj
Milan Vaso Bodroza Radak, komandant treceg bataljona
Literatura
Partizanska spomenica 1941.
Portal NOB
Segment isključivo posvećen Narodnooslobodilačkoj borbi.
Vojna enciklopedija (knjiga sedma). Beograd 1974. godina
Narodni heroji Jugoslavije, „Mladost“, Beograd 1975. godina
Treća krajiška brigada - zbornik sjećanja (knjiga prva, knjiga druga), Beograd 1969. godina
Savo Trikić: TREĆA KRAJIŠKA PROLETERSKA BRIGADA, Vojnoizdavački i novinski centar, Beograd 1989.
Izvori
DNEVNIK, druga knjiga -Vladimir Dedijer
KOČA POPOVIĆ: BELEŠKE UZ RATOVANJE
Vanjske veze
Treća krajiška brigada - sjećanja boraca
Sastav Treće krajiške brigade sredinom novembra 1942.
Crtice iz ratnog puta brigade

Zvezda Petokraka Krajiške brigade Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije
Prva krajiška brigada | Druga krajiška brigada | Treća krajiška brigada | Četvrta krajiška brigada | Peta krajiška brigada | Šesta krajiška brigada | Sedma krajiška brigada | Osma krajiška brigada | Deveta krajiška brigada | Deseta krajiška brigada | Jedanaesta krajiška brigada | Dvanaesta krajiška brigada | Trinaesta krajiška brigada | Petnaesta krajiška brigada | Šesnasta krajiška brigada | Sedamnaesta krajiška brigada | Dvadeseta krajiška brigada
pru
Proleterske brigade
Prva proleterska brigada · Druga proleterska brigada · Treća proleterska sandžačka brigada · Četvrta proleterska crnogorska brigada · Peta proleterska crnogorska brigada · Šesta proleterska istočnobosanska brigada · Dvanaesta slavonska proleterska brigada · Trinaesta proleterska brigada „Rade Končar“ · Prva lička proleterska brigada · Druga lička proleterska brigada · Treća lička proleterska brigada · Prva dalmatinska proleterska brigada · Druga dalmatinska proleterska brigada · Prva krajiška proleterska brigada · Treća krajiška proleterska brigada · Prva slovenačka proleterska brigada · Prva vojvođanska proleterska brigada · Prva makedonsko-kosovska proleterska brigada · Treća srpska proleterska brigada · Deseta hercegovačka proleterska brigada

Kategorije: Brigade NOVJProleterske brigadeKrajiške brigade NOVJBosanska krajina u Narodnooslobodilačkoj borbiJedinice NOV i PO Bosne i HercegovineJedinice NOV i